گفت‌و‌گو با داوران ۳ بخش جشنواره هنرهای شهری ۱۴۰۴ | منتظر شگفتی نباشید
نشست داوری بخش‌های یادمان‌های شهری، آذین بندی و گذر‌های هنری دوره جدید جشنواره هنرهای شهری مشهد چندی پیش برگزار و آثار منتخبی که قرار است در نوروز ۱۴۰۴ در سطح شهر نصب و جانمایی شوند، انتخاب شد.
شکیبا افخمی راد | شهرآرانیوز؛ نشست داوری بخش‌های یادمان‌های شهری، آذین بندی و گذر‌های هنری دوره جدید جشنواره هنرهای شهری مشهد چندی پیش برگزار و آثار منتخبی که قرار است در نوروز ۱۴۰۴ در سطح شهر نصب و جانمایی شوند، انتخاب شد. احسان مهدوی، امیر خالقی و محسن اکبرزاده داوری این سه بخش را برعهده داشتند که چندان هم از وضعیت آثار رسیده به دبیرخانه راضی نبودند.
در بیانیه آن‌ها چنین آمده است: «پیش از هر کلامی صد تأسف به واسطه آثاری که اگرچه از سوی هنرمندان داخلی دریافت شد، اما نمونه‌هایی عین به عین از آثار دیگر هنرمندان ملی و بین المللی بود. نمونه‌هایی که پیش از این ساخته، پرداخته و در رسانه‌های عمومی و تخصصی به نمایش درآمده بود؛ بنابراین مطابق ذکر این نکته در متن فراخوان، این آثار پذیرفته نشدند.
کاش مجموعه آثار دریافتی به سمت وسویی می‌رفت که نمایانگر رشد هنر شهر و هنرمندانش می‌شد نه مایه حسرت و دریغ. با این حال، هنوز می‌توان یافت هنرمندانی را که عاشقانه دغدغه هنر دارند، برای آفرینش هنری می‌کوشند و باید سپاسگزار آنان بود. آثار ایشان را در بهار پیش رو در شهر نظاره گر خواهیم بود و امید که بر کیفیت بصری شهرمان بیفزاید».
در ادامه می‌توانید توضیحات بیشتر این سه داور درباره آثار رسیده به بخش‌های مختلف یادمان‌های شهری، آذین بندی و گذر‌های هنری جشنواره امسال را که در گفت‌و‌گو با شهرآرا مطرح کرده‌اند، بخوانید.
ناامید شدن داوران
احسان مهدوی با اشاره به بخش‌هایی که برای طراحی گذر‌های هنری و همچنین طراحی المان برای چند میدان شهر در فراخوان امسال درنظرگرفته شده بود، می‌گوید: ۹۰ درصد آثار رسیده به بخش میدان‌ها توسط هوش مصنوعی طراحی شده بودند و قابلیت اجرا نداشتند، از این رو هیچ اثری در این بخش انتخاب نشد. برای بخش گذر‌های هنری هم آثار زیادی ارائه نشده بود، اما ما توانستیم یک کار خوب برای اجرا در بوستان چهل بازه انتخاب کنیم.
او اضافه شدن بخش گذر‌های هنری به جشنواره را ایده خوبی می‌داند، اما باور دارد این بخش هنوز جایگاه خود را پیدا نکرده است. این هنرمند همچنین تأکید می‌کند: در طراحی گذر‌های هنری مکان اهمیت بسیاری دارد، از این رو باید محل قرارگیری گذر‌ها از نقطه شروع تا پایان در فراخوان مشخص باشد تا هنرمندان براساس آن آثارشان را ارائه دهند، اما در فراخوان امسال این اتفاق رخ نداده بود.
مهدوی آثار رسیده به بخش المان‌های شهری را نیز ناامیدکننده می‌داند و با ابراز نارضایتی از کپی بودن برخی از آثار یادآور می‌شود: مسئله کپی کاری از ابتدای برگزاری جشنواره با ما همراه بوده است، از همین رو من سال ۱۳۹۷ که دبیری جشنواره را برعهده داشتم، قانونی گذاشتم که براساس آن اگر کپی بودن کاری محرز می‌شد، هنرمند باید به شهرداری جریمه پرداخت کند. وضع این قانون مثمرثمر بود و تعداد آثار کپی در آن سال را به یک یا دو درصد رساند. اما ما امسال شاهد کپی بودن بیش از ۵۰ درصد آثار بودیم که اتفاقا برخی از آن‌ها توسط هنرمندان شناخته شده ارائه شده بودند.
به گفته این طراح گرافیک در بخش یادمان‌های شهری حدود ۷۰۰ کار توسط هیئت داوران بازبینی شده و درنهایت ۲۰ اثر برای اجرا در شهر انتخاب شده است.
او که باور دارد بخش المان‌ها روند خوبی را در سال‌های اخیر طی نکرده است، می‌گوید: باید آسیب شناسی صورت بگیرد و علت این روند نزولی مشخص شود. البته در صحبت‌هایی که من با هنرمندان داشتم متوجه شدم آن‌ها دچار سرخوردگی و ناامیدی شده‌اند از همین رو به سراغ ارائه آثار کپی و کم کیفیت رفته‌اند. یکی از دلایل این سرخوردگی به پروسه مالی جشنواره برمی گردد که بسیار آزار دهنده است. مسئله دیگر هم معضلی جهانی است و مربوط به گسترش اینترنت و هوش مصنوعی می‌شود که نه تنها جشنواره ها، بلکه کلاس‌های درس دانشگاه را دچار مشکل کرده است.
مهدوی معرفی ارکان جشنواره را در حرفه‌ای‌تر برگزار شدن آن مؤثر می‌داند و می‌گوید: متأسفانه چند سالی است که ارکان جشنواره به درستی معرفی نمی‌شوند و شرکت کنندگان نمی‌دانند مسئول برگزاری، مدیر هنری، دبیر، داوران و... چه کسانی هستند. یعنی جشنواره شناسنامه ندارد. جشنواره‌ای هم که شناسنامه نداشته باشد میزبان هنرمندان بی شناسنامه می‌شود.
این هنرمند با اشاره به انتخاب بیست اثر در بخش آذین بندی نیز بیان می‌کند: به نظر من بخش تزئینات شهری و نقاشی دیواری حرفه‌ای‌تر از المان‌ها پیش می‌روند. درکنار آن ها، جشنواره نوری کوهسنگی هم پوست اندازی خوبی برای جشنواره بوده و به بارقه امیدی برای این رویداد تبدیل شده است.
مهدوی که باور دارد تبدیل شدن برگزاری جشنواره به یک مد و سنت، آسیب‌های زیادی به این رویداد وارد کرده است، ادامه می‌دهد: اگر جشنواره شکل اداری به خودش بگیرد، دچار روزمرگی می‌شود و این تکرار مناسب هنر نیست و نفسش را تنگ می‌کند. هنری که می‌خواهد نفس بکشد باید سال به سال متولد شود، رشد کند و پله پله بالا برود، درحالی که متأسفانه همه مدیران شهرداری، داوران، هنرمندان و حتی مردم می‌دانند که پلکان جشنواره هنرهای شهری نه تنها رو به بالا نیست، بلکه تقریبا رو به پایین است و در این بین تنها بخشی که توانسته نفس تازه‌ای به این رویداد بدهد جشنواره هنرهای نوری کوهسنگی است.
یکنواخت شدن روند برگزاری جشنواره
امیر خالقی دیگر داور بخش‌های یادمان‌های شهری، آذین بندی و گذر‌های هنری باور دارد که بخش یادمان‌های جشنواره امسال، کمیت و کیفیت بهتری نسبت به دو بخش دیگر داشته است. او البته تأکید می‌کند که همچون سه، چهار سال اخیر، امسال هم آثار چشمگیر و شاخصی به جشنواره نرسیده و این رویداد روند یکنواختی خود را طی کرده است.
خالقی درباره روند داوری آثار نیز توضیح می‌دهد: ما طرح‌های رسیده را براساس معیار‌های مختلفی از قابلیت اجرایی گرفته تا ایده و خلاقیت و نوآوری، بار‌ها و بار‌ها بررسی کردیم تا حقی از کسی ضایع نشود. همچنین برای ما مهم بود که آثار تکراری نباشد تا درنهایت اثری شاخص و زیبا هم از دید هنرمندان هم مردم در سطح شهر جانمایی شود.
او با اشاره به فرازونشیب‌های جشنواره هنرهای شهری در سال‌های اخیر به واسطه تغییر مدیران بیان می‌کند: خوشبختانه امسال ستاد اجرایی به خوبی کار‌ها را پیش می‌برند که امیدوارم این روند تا نصب و جانمایی آثار در شهر ادامه داشته باشد.
خالقی نیز همچون احسان مهدوی اضافه شدن بخش گذر‌های هنری را اتفاق خوبی می‌داند، ولی بر این نکته نیز تأکید می‌کند که هنوز این بخش چندان برای هنرمندان جا نیفتاده است تا بتوانند اتفاقات متفاوتی را در شهر رقم بزنند.
این داور جشنواره هنرهای شهری برای بهبود کیفیت آثار در دوره‌های آینده نیز پیشنهاد می‌دهد: مسئولان یا باید به هنرمندان حرفه‌ای به صورت مستقیم برای ساخت آثار فاخر سفارش کار دهند یا اینکه با برگزاری کارگاه و سلسله جلسات در فضای دانشگاهی و انجمن ها، هنرمندان را با آن نیتی که دارند و هدفی که دنبال می‌کنند، آشنا کنند تا آن‌ها نیز بتوانند در حوزه‌های مدنظر شهرداری آثار خوبی را ارائه دهند. البته به طور کلی من معتقدم که حتما باید در کنار جشنواره به تعدادی از استادان هنر سفارش ساخت اثر داده شود.
نه ضعیف نه شاهکار
محسن اکبرزاده باور دارد که جشنواره هنرهای شهری بعد از پشت سرگذاشتن دوران اوج خودش در سال‌های پایانی دهه ۹۰، در سال‌های اخیر روند یکنواختی و حتی نزولی را طی کرده است. اتفاقی که به گفته او باعث شده تا تعداد کار‌های پرخطا و اشتباه کم شود، اما فرصت ارائه آثار جدید و خلاقانه را هم گرفته است.
این داور تأکید می‌کند: یعنی ما دیگر با یک شگفتانه‌ای در آثار رسیده به جشنواره روبه رو نیستیم و فقط شاهد آثار متوسط و قابل قبولی هستیم که نه ضعیف هستند و نه شاهکار. با این حال ما در روند داوری تلاش کردیم تا آثاری که جدیدتر و اندکی متمایزتر بودند، در اولویت قرار دهیم.
به گفته اکبرزاده پیش از آنکه این سنت فرسوده شود و از فرسودگی خودش آسیب ببیند، باید در نحوه برگزاری اش تجدید نظر شود. او با اشاره به نبود یک پژوهش روشمند و دارای چهارچوب که جشنواره استقبال از بهار را از لحاظ کمی و کیفی ارزیابی و چشم اندازی برای آینده این رویداد تعریف کند، می‌گوید: زنجیره اصلاح یک سنت مدیریت هنری در شکل عمومی خودش باید از مسیر پژوهش، آموزش و ترویج بگذرد، و ما اگر این کار‌ها را انجام ندهیم، در سال‌های نه چندان دور با بن بست روبه رو می‌شویم، به طوری که یا مشهد این برند را از دست خواهد داد یا اینکه حداقل این برند چهارچوبش را در ساختار و سازمان مدیریت شهری از دست می‌دهد.
اکبرزاده ادامه می‌دهد: اگر جشنواره نمی‌خواهد این اتفاق برایش رخ دهد باید آگاهانه مسیرش را تغییر دهد، در غیر این صورت مجبور می‌شود به سفارش دهی روی بیاورد. یعنی هنرمندان شاخص را فرا بخواند و پروژه‌ها را به صورت مستقیم به آن‌ها واگذار کند.
به نظر او اگر در بخش گذر‌های شهری یا میادین، اثر چندان برجسته‌ای به جشنواره نرسیده، به این دلیل است که تعریف درستی درباره این بخش‌ها به جامعه هنری ارائه نشده است. اتفاقی که دو سال پیش برای بخش پاویون‌های جشنواره رخ داد.
این داور درباره آثار انتخاب شده برای جانمایی در شهر نیز بیان می‌کند: من فکر می‌کنم مردم از آثار امسال هم استقبال می‌کنند، البته نه به پرشوری سال‌های قبل که این هیچ ایرادی ندارد و سخت‌تر و جدی‌تر شدن مسیر را نشان می‌دهد.
او ارسال کار‌های کپی و استفاده نابه جا از هوش مصنوعی را نشان دهنده جذاب نبودن و ضعیف بودن فراخوان امسال می‌داند و همچنین از مشکلات مالی به عنوان یکی از دلایل همراه نشدن هنرمندان حرفه‌ای با جشنواره نام می‌برد. اکبرزاده در پایان صحبت هایش ابراز امیدواری می‌کند که مدیران هنری شهرداری مشهد بتوانند برای آینده جشنواره، برنامه ریزی‌ها و بازاندیشی‌های جدی انجام دهند.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
